Mükemmeliyetçilik, kendiniz ve başkaları için aşırı derecede yüksek standartlar oluşturma eğilimidir. Herhangi bir kişilik özelliği gibi, mükemmeliyetçilik de kişiden kişiye değişen, bazıları olumlu ve bazıları olumsuz olan bütün bir özellikler yelpazesi içerir. Mükemmeliyetçiliği kültürümüzde olumsuz bir özellik olarak tanımlama eğilimindeyiz, ancak araştırmalar hem sağlıklı hem de sağlıksız mükemmeliyetçilik türleri olduğunu göstermektedir.
Sağlıklı Mükemmeliyetçilik Nedir?
Bu tür bir mükemmeliyetçilik, hem kendiniz hem de başkaları için yüksek standartlara sahip olmakla, zorluklar karşısında ısrarcı olmakla ve vicdanlılıkla karakterize edilir. Sağlıklı mükemmeliyetçilik genellikle hedefe yönelik davranış ve iyi organizasyon becerileriyle birlikte bulunur.
Örneğin, konu okula veya işe geldiğinde kendinizi mükemmeliyetçi olarak tanımlayabilirsiniz çünkü her zaman elinizden gelenin en iyisini yapmaya, işinizi zamanında teslim etmeye ve beklentileri karşılamaya veya aşmaya çabalıyor olabilirsiniz. Ancak, hedeflerinize tam olarak ulaşamazsanız çok üzülmezsiniz ve bu sizin için bir yıkım olmaz.
Bu sağlıklı bir mükemmeliyetçilik türüdür çünkü olumluya odaklanırsınız ve sizi başarılı olmaya motive eder. Birçok sporcu ve sanatçı, sağlıklı mükemmeliyetçiliğe sahiptir ve hayatlarının yalnızca bir alanıyla, sporlarıyla veya sanatlarıyla ilgili olduğu için, kendi alanlarında mükemmelleşmelerine yardımcı olur.
Sağlıksız Mükemmeliyetçilik Nedir?
Her şeyde olduğu gibi, mükemmeliyetçilik aşırıya götürülürse son derece sağlıksız olabilir. Sağlıksız mükemmeliyetçilik, geçmiş hatalarla aşırı meşguliyet, yeni hatalar yapma korkusu, bir şeyi doğru yapıp yapmadığınız konusunda şüpheler ve ebeveynler veya işverenler gibi başkalarının yüksek beklentileri konusunda aşırı endişe duyma ile karakterizedir.
Aşırı kontrolcü olmak, sağlıksız mükemmeliyetçiliğin ayırt edici bir özelliğidir.
Bu tür mükemmelliyetçilik hayatınızın her alanını etkileyebilir. Temel olarak, hayatınızı yönetecek ve şiddetli anksiyete ve strese neden olacak kadar aşırı olan mükemmeliyetçiliktir.
Örneğin, bir test veya sunumdan önce sürekli olarak mideniz rahatsız olabilir çünkü başkalarının beklentilerini veya kendinizden beklentilerinizi karşılayamayacağınızdan çok korkuyorsunuzdur. Başka bir örnek, sürekli olarak başkalarından iyi bir iş yaptığınıza, beğenildiğinize ve saygı gördüğünüze dair onay almaya çalışmaktır. Günlerinizin büyük bir bölümünü kendi yüksek standartlarınızı karşılamama korkusu veya endişesiyle geçirebilirsiniz. Bu başa çıkma yolları sağlıksızdır çünkü olumsuz olanlara ve genellikle zaten kontrol edemeyeceğiniz şeylere odaklanırlar.
Genel olarak, sağlıklı mükemmeliyetçilik hem okulda hem de işte psikolojik iyilik ve yüksek başarı ile ilişkili olma eğilimindeyken, sağlıksız mükemmeliyetçilik, sıkıntı, düşük benlik saygısı, yeme bozuklukları, uykusuzluk ve çeşitli akıl hastalığı semptomları ile ilişkilendirilmiştir.
Mükemmeliyetçilik Yaşam Kalitenizi Düşürüyorsa Yardım Alın
Mükemmeliyetçiliğiniz hayatınızı ele geçiriyor gibi görünüyorsa, biraz yardım almanın zamanı gelmiş olabilir. Rahatlamanıza, kontrolü bırakmanıza ve mükemmeliyetçiliğinizin hayatınızı yönetmesine engel olmanıza yardımcı olacak bilişsel-davranışçı terapi gibi tedaviler vardır.
Psikoterapi ile mükemmeliyetçiliği ortaya çıkaran nedenleri veya tetikleyicileri tanımlayabilirsiniz, bu da onu daha etkili bir şekilde nasıl yöneteceğinizi anlamanıza yardımcı olacaktır.
