En iyi koşullarda bile, tipik bir çocuk gelişiminde normal olan zorlayıcı davranışlar ve duygular ile endişe yaratan ve bir soruna işaret edebilecek olanlar arasındaki farkı söylemek zor olabilir.
Kaygı, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve depresyon gibi birçok bozukluğun çocukluk döneminde meydana geldiğini bilmek önemlidir. Aslında, tedavi arayan birçok yetişkin bu bozuklukların çocukluklarını nasıl etkilediğini ve daha erken yardım almalarının daha iyi olacağını belirtirler.
Genel olarak, bir çocuğun sorunlu davranışı birkaç hafta veya daha uzun süre devam ederse, çocuk veya çocuğun ailesi için sıkıntı yaratırsa ve okulda, evde veya arkadaşlar arasında iletişimi bozuyorsa, yardım almayı düşünmelisiniz.
Bir çocuğun davranışı şüphe uyandırıyorsa veya kendisine ya da başka birine zarar vermekten bahsediyorsa, derhal yardım isteyin.
Küçük çocuklar aşağıdaki durumlarda bir ruh sağlığı uzmanı tarafından değerlendirmeli ve gerekiyorsa tedaviye başlanmalıdır:
- Sık sık öfke nöbetleri geçiriyorsa veya çoğu zaman aşırı derecede sinirliyse
- Genellikle korkuları veya endişeleri hakkında konuşuyorsa
- Bilinen tıbbi bir nedeni olmayan karın ağrısı veya baş ağrısı hakkında sıklıkla şikayet ediyorsa
- Sürekli hareket halindeyse ve sessizce oturamıyorsa
- Çok fazla veya çok az uyuyorsa, sık sık kabus görüyorsa veya gün boyunca uykulu görünüyorsa
- Diğer çocuklarla oynamakla ilgilenmiyor veya arkadaş edinmekte zorlanıyorsa
- Okulda zorluk yaşıyorsa veya sınıflarta son zamanlarda bir düşüş yaşadıysa
- Kötü bir şey olabileceği korkusuyla tekrarlayan davranışları varsa veya bazı şeyleri birçok kez kontrol ediyorsa
Daha büyük çocuklar ve ergenler aşağıdaki durumlarda bir ruh sağlığı uzmanı tarafından değerlendirmeli ve gerekiyorsa tedaviye başlanmalıdır:
- Eskiden zevk aldığı şeylere olan ilgisini kaybetmişse
- Düşük enerjiye sahipse
- Çok fazla veya çok az uyuyorsa veya gün boyunca uykulu görünüyorsa
- Gittikçe daha fazla yalnız vakit geçiriyor ve arkadaşlarıyla veya sizle sosyal etkinliklerden kaçınıyorsa
- Kilo almaktan korkuyorsa veya aşırı diyet ve egzersiz yapma eğilimindeyse
- Kendine zarar verme davranışlarında bulunuyorsa (örneğin bir yerlerini kesme veya yakma)
- Sigara, içki veya uyuşturucu kullanımı varsa
- Yalnız veya arkadaşlarıyken riskli davranışlarda bulunuyorsa
- İntihar düşünceleri varsa
- Yüksek enerji ve aktivite dönemlerine sahipse ve normalden daha az uyku ihtiyacı duyuyorsa
- Birisinin aklını kontrol etmeye çalıştığını düşünüyor veya diğer insanların duyamayacağı şeyleri duyduğunu söylüyorsa
Ebeveynler için İlk Adımlar
Çocuğunuz hakkında endişeleriniz varsa, nereden başlayabilirsiniz?
- Çocuğunuzun öğretmeni ile konuşun. Çocuğunuzun okulda, kreşte ya da oyun alanında davranışları nasıl?
- Çocuğunuzun çocuk doktoru ile konuşun. Davranışı açıklayın ve başkalarıyla konuşarak gözlemlediğiniz ve öğrendiklerinizi bildirin.
- Çocuklarla ilgili deneyim ve uzmanlığa sahip bir psikiyatri uzmanına yönlendirmesini isteyin.
Tıbbi Değerlendirme
Bir sağlık uzmanının değerlendirmesi, çocuğun davranışının altında yatan sorunları açıklığa kavuşturmaya yardımcı olabilir ve sonraki adımlar için bir yol haritası sağlayabilir. Çocuğun güçlü ve zayıf yanlarını öğrenmek ve hangi müdahalelerin en yararlı olabileceğini belirlemek için bir fırsat sağlar.
Bir çocuğun zihinsel sağlığının kapsamlı bir değerlendirmesi aşağıdakileri içerir:
- Çocuğun gelişim öyküsü, mizacı, arkadaş ve aile ilişkileri, tıbbi öyküsü, ilgi alanları, yetenekleri ve ailesiyle görüşme. Çocuğun mevcut durumunun bir resmini elde etmek önemlidir, örneğin: son zamanlarda okul değiştirmiş mi, ailede bir hastalık var mı yoksa çocuğun günlük yaşamını etkileyen bir değişiklik mi oldu?
- Standart testlerin uygulanması. Davranışları, yetenekler ve zorluk yaşadığı alanlar hakkında okuldan bilgi toplama.
- Çocukla görüşme ve davranışsal gözlemler.
Tedavi seçenekleri
Değerlendirme sonuçları çocuğun davranışının evdeki veya okuldaki değişiklikler veya streslerle ilişkili olduğunu düşündürebilir; veya tedavi önerilecek bir bozukluğun sonucu olduğu kararına verilebilir. Tedavi önerileri şunları içerebilir:
- Psikoterapi: Belirli koşullara yönelik yapılandırılmış psikoterapiler dahil olmak üzere birçok farklı etkili psikoterapi yöntemi vardır. Çocuklar için etkili psikoterapi her zaman şunları içerir:
- Tedaviye ebeveyn katılımı (özellikle çocuklar ve ergenler için)
- Evde veya okulda uygulaması gereken ödevleri içeren beceri çalışmaları
- Zaman içindeki değişimi izlenen ilerleme ölçütleri (ör. psikolojik ölçekler veya ödev takibi).
- İlaçlar. İlaçlar psikoterapi ile birlikte kullanılabilir. Yetişkinlerde olduğu gibi, çocuklar için kullanılan ilaçların türü tanıya bağlıdır ve antidepresanlar, anksiyolitikler, duygudurum dengeliyiciler ve diğerlerini içerebilir. İlaçlar genellikle psikoterapi ile birlikte kullanılır. İlaç tedavisini ve psikoterapiyi yöneten farklı uzmanlar söz konusuysa, tedavi koordine edilmelidir.
- Aile danışmanlığı. Ebeveynleri ve ailenin diğer üyelerini tedaviye dahil etmek, ailelerin çocuğun bireysel zorluklarının ebeveynler ve kardeşlerle ilişkileri nasıl etkileyebileceğini anlamalarına yardımcı olabilir veya bunun tersi de geçerlidir.
- Ebeveynler için destek. Eğitim ve diğer ebeveynlerle konuşma davranışları olumlu bir şekilde yönetmek için yeni stratejiler sağlayabilir. Terapist ayrıca ebeveynlere bir çok farklı zorlu durumla nasıl başa çıkılacağı konusunda koçluk yapabilir.
Hatırlanması gereken noktalar
- Bir çocuk şüphe uyandıran davranışlarda bulunuyorsa veya kendisine ya da bir başkasına zarar vermekten bahsediyorsa, derhal yardım alın.
- Çocuğun davranışı veya duygusal zorlukları birkaç haftadan fazla sürdüğünde ve okulda, evde veya arkadaşlarda sorunlara neden olduğunda yardım alın.
- Kapsamlı bir değerlendirme, tedavinin gerekli olup olmadığını ve hangi tedavilerin etkili olabileceğini belirlemeye yardımcı olabilir.
- Erken tedavi, çocuğun mevcut zorluklarının üstesinden gelmeye ve gelecekte daha ciddi sorunların önlenmesine yardımcı olabilir.
