Modern yaşamın vazgeçilmez bir parçası haline gelen akıllı telefonlar, tabletler ve diğer dijital cihazlar, günümüz insanı için hem birer iletişim aracı hem de birer stres kaynağı haline geldi. Her an yanımızda taşıdığımız bu cihazlar, bize sınırsız bilgiye erişim ve sosyal bağlantılar sunarken, aynı zamanda sürekli tetikte olma hissi ve anksiyete gibi olumsuz etkiler de yaratabiliyor. Bu yazıda, dijital cihazların anksiyeteye nasıl katkıda bulunduğunu ve bu etkilerle başa çıkmanın yollarını bilimsel temellere dayalı olarak inceleyeceğiz.
Dijital Cihazlar ve Anksiyete Arasındaki Bağlantı
Araştırmalar, dijital cihazların aşırı kullanımının anksiyete seviyelerini artırabileceğini göstermektedir. Sürekli olarak sosyal medya bildirimleri, mesajlar ve e-postalarla meşgul olmak, bireyin sürekli tetikte olmasına neden olabilir. Bu durum, “nomofobi” (no mobile phone phobia) olarak bilinen, cep telefonundan uzak kalma korkusu gibi yeni tür kaygı bozukluklarının ortaya çıkmasına da yol açabilir (King et al., 2013).
- Sosyal Medyanın Rolü: Sosyal medya platformları, insanlar arasında sürekli bir karşılaştırma kültürü yaratarak, bireylerde yetersizlik hissi ve sosyal kaygıya yol açabilir. Chou ve Edge (2012) tarafından yapılan bir araştırma, sosyal medyanın bireylerin kendi hayatlarını başkalarıyla kıyaslama eğilimlerini artırdığını ve bu durumun kaygı ve depresyon belirtilerini kötüleştirdiğini göstermektedir.
- Bilgi Aşırılığı ve Karar Yorgunluğu: Dijital cihazlar, sınırsız bilgiye erişim sağlarken, aynı zamanda bilgi aşırılığı ve karar yorgunluğu gibi olumsuz etkiler de yaratabilir. Bu durum, bireylerin zihinsel kaynaklarını tüketerek, karar alma süreçlerinde zorlanmalarına ve kaygı seviyelerinin artmasına neden olabilir (Eppler & Mengis, 2004).
- Uyku Bozuklukları: Ekranların yaydığı mavi ışık, melatonin üretimini baskılayarak uyku düzenini bozabilir. Yetersiz uyku, anksiyete seviyelerini artıran bir faktördür. Cain ve Gradisar (2010) tarafından yapılan bir araştırma, yatmadan önce ekran kullanımının uyku kalitesini olumsuz etkilediğini ve bu durumun anksiyeteyi tetiklediğini ortaya koymaktadır.
Anksiyete ile Baş Etme Yolları: Dijital Detoks ve Farkındalık
Dijital cihazların anksiyete üzerindeki etkilerini azaltmak için uygulanabilecek bazı stratejiler şunlardır:
- Dijital Detoks: Ara sıra dijital cihazlardan uzaklaşmak, zihninizi dinlendirmek ve anksiyete seviyelerinizi azaltmak için etkili bir yöntem olabilir. Özellikle sosyal medyadan belirli aralıklarla uzaklaşmak, zihinsel sağlığınızı korumanıza yardımcı olabilir (Roberts & David, 2016).
- Ekran Süresini Sınırlama: Günlük ekran süresini sınırlandırmak, bilgi aşırılığı ve karar yorgunluğunu azaltabilir. Ayrıca, belirli saatlerde ekran kullanımını sınırlamak, uyku kalitesini artırarak anksiyete ile başa çıkmada önemli bir adım olabilir.
- Farkındalık ve Mindfulness: Mindfulness, anksiyete ile başa çıkmada etkili bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Zihni ana odaklamak, sosyal medyada geçirilen süreyi bilinçli hale getirmek ve dijital cihaz kullanımını kontrol altına almak, anksiyetenin etkilerini azaltabilir (Kabat-Zinn, 1990).
- Fiziksel Aktivite ve Sosyal Bağlantılar: Fiziksel aktivite, anksiyete seviyelerini düşüren doğal bir yöntemdir. Ayrıca, yüz yüze sosyal bağlantılar kurmak ve bu bağlantıları dijital ortamların ötesine taşımak, zihinsel sağlığı güçlendirebilir.
Psikolojik Destek Almak
Dijital cihazların yarattığı anksiyete ile başa çıkmakta zorlanıyorsanız ve profesyonel yardım almak istiyorsanız, bu adresten randevu alabilirsiniz. Uzman desteği, anksiyetenizi yönetmek ve dijital cihazlarla sağlıklı bir ilişki kurmak konusunda size rehberlik edebilir.
Dijital cihazlar hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelse de, bu cihazların zihinsel sağlığımız üzerindeki etkilerini anlamak ve bu etkilerle başa çıkmak, daha dengeli ve sağlıklı bir yaşam sürdürmemiz için önemlidir.
Kaynakça
- Cain, N., & Gradisar, M. (2010). Electronic media use and sleep in school-aged children and adolescents: A review. Sleep Medicine, 11(8), 735-742.
- Chou, H. T. G., & Edge, N. (2012). “They are happier and having better lives than I am”: The impact of using Facebook on perceptions of others’ lives. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 15(2), 117-121.
- Eppler, M. J., & Mengis, J. (2004). The concept of information overload: A review of literature from organization science, accounting, marketing, MIS, and related disciplines. The Information Society, 20(5), 325-344.
- Kabat-Zinn, J. (1990). Full catastrophe living: Using the wisdom of your body and mind to face stress, pain, and illness. Delta.
- King, A. L. S., Valença, A. M., & Nardi, A. E. (2013). Nomophobia: The mobile phone in panic disorder with agoraphobia: Reducing phobias or worsening of dependence? Cognitive and Behavioral Neurology, 26(1), 52-54.
- Roberts, J. A., & David, M. E. (2016). My life has become a major distraction from my cell phone: Partner phubbing and relationship satisfaction among romantic partners. Computers in Human Behavior, 54, 134-141.
