Ergenlik, bireyin hayatındaki en dönüştürücü evrelerden biridir. Bu dönemde beyin gelişimi, hormonal değişiklikler ve sosyal etkileşimler karmaşık bir yapı oluşturur. Ergenlikte risk alma eğilimindeki artış da bu karmaşık yapıyı yansıtmaktadır (Steinberg, 2008).
Risk alma, birçok ergen için adeta bir geçiş ritüeli halini alır. Ancak bu durum, ergenleri olumsuz sonuçlarla yüz yüze bırakabilir. Özellikle hangi risklerin kabul edilebilir olduğunu anlamak, bu dönemi daha sağlıklı bir şekilde atlatmanın anahtarıdır.
Beyin Gelişimi ve Risk Alma
Ergen beyini, risk almaya yönelik özgül bir yapıya sahiptir. Örneğin, prefrontal korteks henüz tam olarak olgunlaşmamıştır, bu da dürtü kontrolü ve karar verme yeteneklerini etkiler (Casey ve ark., 2008).
Bunun yanı sıra, ödül sistemleri ve limbik sistem, ergenlik döneminde daha hiperaktiftir. Bu da ergenlerin risk alırken daha fazla haz duymasına yol açar. Ancak, risklerin olası sonuçları hakkında düşünme yeteneği genellikle bu haz duygusunun gölgesinde kalır.
Sosyal Faktörler ve Grup Baskısı
Ergenler için sosyal çevre son derece önemlidir. Akran baskısı, risk alma davranışları üzerinde belirleyici bir rol oynar (Brown ve ark., 1986).
Ergenler, arkadaş grupları içinde kabul görmek ve sosyal statü kazanmak için riskli davranışlar sergileyebilir. Bu, ergenlik dönemindeki risk alma eğiliminin sosyal bir bileşenini oluşturur.
Riskin Çeşitleri: Fiziksel, Duygusal ve Sosyal
Risk alma sadece fiziksel eylemlerle sınırlı değildir. Duygusal ve sosyal riskler de ergenlik döneminin bir parçasıdır (Gullone ve ark., 2002).
Duygusal riskler, örneğin, birini sevmek veya bir arkadaşlık kurmaktır. Sosyal riskler ise, yeni bir grupla tanışmak veya topluluk önünde konuşmak gibi durumları içerir. Her tür riskin, ergenin gelişimi üzerinde farklı etkileri olabilir.
Bilgilendirme ve Farkındalık
Ergenlerin risk alma eğilimlerini anlamak, onlara ve ebeveynlerine bilgilendirici bir perspektif sunar. Farkındalık, riskli davranışların olası sonuçları hakkında daha iyi kararlar verilmesine yardımcı olabilir (Smetana ve ark., 2006).
Farkındalık, riskli davranışların sadece olumsuz sonuçlarını değil, aynı zamanda olumlu sonuçlarını da anlamayı içerir. Örneğin, belirli bir risk, ergenin özgüvenini artırabilir veya yeni yetenekler kazanmasına yardımcı olabilir.
Önleyici Stratejiler ve Ebeveyn Rolü
Ebeveynlerin, ergenlerin risk alma davranışlarını anlamada ve yönlendirmede önemli bir rolü vardır (Ary ve ark., 1999).
Açık iletişim, kuralların ve sınırların belirlenmesi, ebeveynlerin ergenleri için daha sağlıklı bir ergenlik dönemi oluşturmalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, ebeveynlerin kendi risk alma deneyimlerini paylaşmaları, ergenlere yol gösterici olabilir.
Profesyonel Destek ve Danışmanlık
Bazen ebeveyn desteği yeterli olmayabilir. Bu durumda, profesyonel psikolojik danışmanlık hizmetleri devreye girebilir (Kann ve ark., 2016).
Ergenler ve aileleri, risk alma eğilimlerini anlamak ve kontrol etmek için uzman desteği alabilir. Böylece, ergenlik dönemi daha az stresli ve daha üretken bir hale gelebilir.
Son Söz: Dengeyi Bulmak
Ergenlik döneminde risk almak, kaçınılmaz bir süreçtir. Ancak, bu sürecin olumlu bir şekilde atlatılabilmesi için bilgilendirme, farkındalık, ebeveyn desteği ve gerektiğinde profesyonel yardım esastır.
Eğer bu konuda daha fazla destek almak istiyorsanız, bu bağlantıya tıklayarak randevu alabilirsiniz.
Kaynakça
- Ary, D. V., Duncan, T. E., Duncan, S. C., & Hops, H. (1999). Adolescent problem behavior: the influence of parents and peers. Behaviour Research and Therapy, 37(3), 217-230.
- Brown, B. B., Clasen, D. R., & Eicher, S. A. (1986). Perceptions of peer pressure, peer conformity dispositions, and self-reported behavior among adolescents. Developmental psychology, 22(4), 521.
- Casey, B. J., Getz, S., & Galvan, A. (2008). The adolescent brain. Developmental Review, 28(1), 62-77.
- Gullone, E., Moore, S., Moss, S., & Boyd, C. (2000). The adolescent risk-taking questionnaire: Development and psychometric evaluation. Journal of Adolescent Research, 15(2), 231-250.
- Kann, L., McManus, T., Harris, W. A., Shanklin, S. L., Flint, K. H., Queen, B., … & Ethier, K. A. (2016). Youth Risk Behavior Surveillance—United States, 2015. Morbidity and Mortality Weekly Report: Surveillance Summaries, 65(6), 1-174.
- Smetana, J. G., Campione-Barr, N., & Metzger, A. (2006). Adolescent development in interpersonal and societal contexts. Annual Review of Psychology, 57, 255-284.
- Steinberg, L. (2008). A social neuroscience perspective on adolescent risk-taking. Developmental Review, 28(1), 78-106.
