Psikademi

Duygusal Zeka Nedir?

Duygusal zeka (EQ), duyguları algılama, kontrol etme ve değerlendirme yeteneğini ifade eder. Bazı araştırmacılar duygusal zekanın öğrenilebileceğini ve güçlendirilebileceğini öne sürerken, diğerleri bunun doğuştan gelen bir özellik olduğunu iddia ediyor.

Duyguları ifade etme ve kontrol etme yeteneği  önemlidir, ancak başkalarının duygularını anlama, yorumlama ve bunlara cevap verme yeteneği de aynı derecede önemlidir. Bir arkadaşınızın ne zaman üzüldüğünü veya bir iş arkadaşınızın ne zaman kızgın olduğunu anlayamadığınız bir dünya düşünün. Psikologlar bu kabiliyeti duygusal zeka olarak adlandırır ve bazı uzmanlar, yaşamdaki genel başarınızda IQ’dan daha önemli olabileceğini bile öne sürerler.

Duygusal Zekanın Tarihi

Bir terim olarak duygusal zeka 1990’lara kadar kullanılmamıştır. Nispeten yeni bir terim olmasına rağmen, o zamandan bu yana konsepte ilgi muazzam bir şekilde arttı.

1930’ların başlarında, psikolog Edward Thorndike  “sosyal zeka” kavramını diğer insanlarla geçinme yeteneği olarak nitelendirdi. 1940’larda psikolog David Wechsler, zekanın farklı bileşenlerinin, insanların hayatta ne kadar başarılı oldukları konusunda önemli bir rol oynayabileceğini söyledi.

1950’ler, hümanist psikoloji olarak bilinen düşünce okulunun yükselişini gördü ve Abraham Maslow gibi düşünürler, insanların duygusal anlamda güçlenebileceği farklı yollarla daha fazla ilgilendiler.

Duygusal zekanın gelişiminde ortaya çıkan bir diğer önemli kavram, çoklu zeka kavramıydı. Bu kavram 1970’lerin ortalarında Howard Gardner tarafından ortaya konulmuş ve zekanın tek bir genel yetenekten daha fazlası olduğu fikri ortaya konmuştur.

Duygusal Zekanın Doğuşu

1985’te “duygusal zeka” terimi ilk kez Wayne Payne tarafından doktora tezinde kullanıldı. 1987’de Mensa Dergisi’nde yayınlanan bir makale olan Keith Beasley, “duygusal bölüm” terimini kullanmıştır.

1990’da psikologlar Peter Salovey ve John Mayer, “Duygusal Zeka” adlı dönüm noktası makalelerini yayınladılar. Duygusal zekayı “kendi ve başkalarının duygularını ve duygularını izleme, aralarında ayrım yapma ve bu bilgiyi kişinin düşünme ve eylemlerini yönlendirmek için kullanma yeteneği” olarak tanımladılar.

1995 yılında, duygusal zeka kavramı Daniel Goleman’ın “Duygusal Zeka: Neden IQ’dan Daha Önemli Olabilir?” kitabının yayınlanmasından sonra popüler hale geldi.

Duygusal zeka konusu o zamandan beri kamuoyunun ilgisini çekmeye devam etti ve eğitim dahil psikoloji dışındaki alanlarda da önemli hale geldi.

Duygusal Zekanın Bölümleri

Araştırmacılar, duygusal algı, duyguları kullanarak akıl yürütme yeteneği, duyguları anlama yeteneği ve duyguları yönetme yeteneği dahil olmak üzere dört farklı duygusal zeka bölümünün olduğunu öne sürmektedir. 

  1. Duyguları algılamak: Duyguları anlamanın ilk adımı, onları doğru bir şekilde algılamaktır. Çoğu durumda, bu, beden dili ve yüz ifadeleri gibi sözsüz sinyallerin anlaşılmasını içerebilir.
  2. Duygularla akıl yürütme: Bir sonraki adım, düşünme ve bilişsel aktiviteyi teşvik etmek için duyguların kullanılmasını içerir. Duygular, dikkat ettiğimiz ve tepki verdiğimiz şeyleri önceliklendirmeye yardımcı olur; dikkatimizi çeken şeylere duygusal olarak yanıt veriyoruz.
  3. Duyguları anlama: Algıladığımız duygular çok çeşitli anlamlar taşıyabilir. Birisi kızgın duyguları ifade ediyorsa, gözlemci kişi diğerinin öfkesinin nedenini ve ne anlama gelebileceğini yorumlamalıdır. Örneğin, patronunuz öfkeli davranıyorsa, bu işinizden memnun olmadığı anlamına gelebilir veya o sabah eşiyle kavga etmiş olabilir.
  4. Duyguları yönetme: Duyguları etkili bir şekilde yönetme yeteneği, duygusal zekanın ve en üst seviyenin önemli bir parçasıdır. Duyguları düzenlemek ve uygun şekilde yanıt vermek ve başkalarının duygularına cevap vermek duygusal yönetimin önemli yönleridir.

Duygusal Zekanın Etkisi

Sosyal ve duygusal zekanın öğretilmesi ve öğrenilmesine ilgi son yıllarda artmıştır. Sosyal ve duygusal öğrenme programları, birçok okul için müfredatın bir parçası haline gelmiştir.

Bu girişimlerin amacı sadece sağlığı ve refahı artırmak değil, aynı zamanda öğrencilerin akademik olarak başarılı olmalarına ve zorbalığı önlemelerine yardımcı olmaktır. Duygusal zekanın günlük hayatta nasıl bir rol oynayabileceğine dair birçok örnek bulunmaktadır.

Tepki Vermeden Önce Düşünmek

Duygusal olarak zeki insanlar, duyguların güçlü ancak geçici olabileceğini bilir. Bir iş arkadaşınıza kızmak gibi oldukça yüklü bir duygusal olay meydana geldiğinde, duygusal olarak zeki tepki yanıt vermeden önce biraz zaman kazanmak olacaktır. Bu, herkesin duygularını sakinleştirmesine ve tartışmayı çevreleyen tüm faktörler hakkında daha mantıklı düşünmesine izin verir.

Daha Fazla Kişisel Farkındalık

Duygusal olarak zeki insanlar sadece diğer insanların nasıl hissedebileceğini düşünmekle kalmaz, aynı zamanda kendi duygularını anlama konusunda da beceriklidirler. Öz farkındalık, insanların kendi duygularına katkıda bulunan birçok farklı faktörü düşünmelerini sağlar.

Empati

Duygusal zekası güçlü kişiler diğer insanların nasıl hissettiğini düşünebilir ve empati kurabilir. Bu genellikle aynı durumda olsaydınız nasıl yanıt vereceğinizi düşünmekle yapılabilir.

Güçlü duygusal zekaya sahip insanlar, diğer insanların bakış açılarını, deneyimlerini ve duygularını dikkate alabilir ve bu bilgileri insanların neden bu şekilde davrandıklarını açıklamak için kullanabilirler.

Nasıl kullanılır?

Duygusal zeka günlük yaşamınızda birçok farklı şekilde kullanılabilir. Duygusal zekayı uygulamanın bazı farklı yolları şunlardır:

  • Eleştiri ve sorumluluğu kabul edebilme
  • Hata yaptıktan sonra devam edebilmek
  • İhtiyacınız olduğunda hayır diyebilmek
  • Duygularınızı başkalarıyla paylaşabilmek
  • Sorunları herkes için işe yarayacak şekilde çözebilme
  • Empati kurabilmek
  • İyi dinleme becerilerine sahip olmak
  • Yaptığınız şeyleri neden yaptığınızı bilmek
  • Başkalarını yargılamamak

Duygusal zeka, iyi kişiler arası iletişim için gereklidir. Bazı uzmanlar bu yeteneğin yaşam başarısını belirlemede IQ’dan daha önemli olduğuna inanmaktadır. Neyse ki, kendi sosyal ve duygusal zekanızı güçlendirmek için yapabileceğiniz şeyler var.

Duyguları anlamak, daha iyi ilişkiler, iyileştirilmiş refah ve daha güçlü iletişim becerileri için anahtar olabilir. 

EQ Geliştirmek için İpuçları

Duygusal olarak zeki olmak önemlidir, ancak kendi sosyal ve duygusal becerilerinizi geliştirmek için hangi adımları atabilirsiniz? İşte bazı ipuçları.

Dinlemek

Diğer insanların ne hissettiğini anlamak istiyorsanız, ilk adım dikkat etmektir. İnsanların hem sözlü hem de sözsüz olarak size anlatmaya çalıştıklarını dinlemek için zaman ayırın. Beden dili büyük anlam taşıyabilir. Birinin belli bir şekilde hissettiğini hissettiğinizde, o duyguya katkıda bulunabilecek farklı faktörleri göz önünde bulundurun.

Empati

Duyguları almak çok önemlidir, ancak bakış açılarını gerçekten anlamak için kendinizi bir başkasının ayakkabılarına da sokabilmeniz gerekir. Diğer insanlarla empati kurmayı deneyin. Onların durumlarında olsaydınız nasıl hissedeceğinizi hayal edin. Bu tür faaliyetler, belirli bir durum hakkında duygusal bir anlayış geliştirmenize ve uzun vadede daha güçlü duygusal beceriler geliştirmenize yardımcı olabilir.

Yansıtmak

Duygularla akıl yürütme yeteneği duygusal zekanın önemli bir parçasıdır. Kendi duygularınızın kararlarınızı ve davranışlarınızı nasıl etkilediğini düşünün. Diğer insanların nasıl tepki vereceğini düşündüğünüzde, duygularının oynadığı rolü değerlendirin.

Bu kişi neden böyle hissediyor? Bu duygulara katkıda bulunabilecek görülmeyen faktörler var mı? Duygularınız onlarınkinden nasıl farklı? Bu tür soruları araştırdıkça, duyguların insanların nasıl düşündükleri ve davrandıklarında oynadıkları rolü anlamanın daha kolay hale geldiğini görebilirsiniz.

Potansiyel Tuzaklar

Daha düşük duygusal zeka becerilerine sahip olmak, iş ve ilişkiler de dahil olmak üzere yaşamın birden fazla alanını etkileyebilecek bir dizi potansiyel tuzağa yol açabilir.

Daha az duygusal beceriye sahip insanlar daha fazla tartışmaya girer, daha düşük kalitede ilişkilere sahiplerdir ve duygusal başa çıkma becerileri zayıftır.

Duygusal zekanın düşük olmasının bazı dezavantajları olabilir, ancak çok yüksek duygusal becerilere sahip olmak da zorluklar yaşayabilir. Örneğin:

  • Araştırmalar, duygusal zekası yüksek insanların aslında daha az yaratıcı ve yenilikçi olabileceğini düşündürmektedir. 
  • Duygusal zekası yüksek insanlar, diğer insanların duygularını incitmekten korktukları için olumsuz geri bildirimler vermekte zorlanabilirler.
  • Araştırmalar, yüksek EQ’nun bazen manipülatif ve aldatıcı amaçlar için kullanılabileceğini bulmuştur.

Tüm Kategoriler
Psikoeğitim
Psikoeğitim
Ücretsiz
Programın Amacı: Bu psikoeğitim programı, stresin nedenlerini ve etkilerini anlamanızı, stresle başa çıkmak için etkili yöntemler geliştirmenizi ve...
Başlangıç
46 Ders
Psikoeğitim
Ücretsiz
Panik Ataklarınızı Kontrol Altına Alın Panik bozukluk, beklenmedik panik ataklarla karakterize, hayat kalitesini önemli ölçüde düşürebilen bir duru...
Başlangıç
49 Ders
Psikoeğitim
Ücretsiz
Psikademi Kaygı programı, kaygıyla başa çıkmak için bilimsel ve etkili yöntemler sunar. Kaygınızı anlayın, yönetin ve daha sağlıklı bir yaşam sürün...
Başlangıç
68 Ders
Psikoeğitim
Ücretsiz
Psikademi Depresyon: Depresyonla Başa Çıkmanın En Yenilikçi Yolu
Başlangıç
105 Ders
Psikoeğitim
Ücretsiz
Sınav Kaygısına Son, öğrencilere sınav kaygısını etkin bir şekilde yönetmeleri için bilişsel-davranışçı terapi (BDT) temelli stratejiler sunar. Dah...
Başlangıç
63 Ders
Psikoeğitim
Ücretsiz
Sınavlar hem öğrenciler hem de aileleri için büyük bir stres kaynağı olabilir. Kaygı ve gerginlik öğrenci için bunaltıcı olabilir ve aileler de str...
Başlangıç
22 Ders